25 Haziran 2012 Pazartesi

Türk Tarihi Kronolojisi XXV / Şevket Koçsoy (ms 1985-ms 1994)

1985
1985    V. Kuznetsov (Sovyetler Birliği).
Ocak 1985 Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de Rus karşıtı ayaklanma (Ocak 1985).
Mart 1985 Mikhail Gorbachev, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreterliği’ne getirildi (Mart 1985).
Nisan 1985 Çırağan Sarayı’nın 49 yıllığına İngiliz otelcilik firması Trust House Perte’a kiralanmasıyla ilgili anlaşma imzalandı (19 Nisan 1985).
Nisan 1985 Sabah Gazetesi kuruldu (22 Nisan 1985).
1985-1989 Andrei Gromiko (Sovyetler Birliği).

1986
1986    XVII. Sovyetler Birliği Komünist Partisi Kongresi, yeniden yapılanma (perestroika) ve açıklık (glasnost) politikalarını benimsedi, onayladı.
Nisan 1986 Amerikan uçakları Libya’yı bombaladı (15 Nisan 1986).
Eylül 1986 Desmond Tutu,Güney Afrika’da ilk siyah Anglikan Kilisesi lideri oldu (7 Eylül 1986).
Ekim 1986 PKK’nın III. Kongresi: Lübnan’ın Bekaa Vadisi’nde bulunan Mahsum Korkmaz akademisi adlı terör kampında 3. Kongre yapıldı. Bu kongrede uluslararası ittifaklar, askeri aparat, parti ve cephe örgütlenmeleri yönünde kararlar alındı. HRK adlı askeri aparatın ismi Kürdistan Ulusal Kurtuluş Ordusu olarak değiştirildi. PKK terör örgütü, 21 Mart 1985 tarihinde ise çeşitli toplum kesimlerinde cephe örgütlenmesini gerçekleştirmek üzere ERNK’yı Kürdistan Halk Kurtuluş Cephesi’ni ilan ederek halk üzerindeki etkinliğini ERNK eliyle, sıcak çatışmaları da ARGK eliyle yapmaya başladı. Terör örgütü, ERNK ve ARGK’nin kurulmasını ilan ederek halk savaşlarının 3 temel unsuru olan Parti PKK (Kürdistan İşçi Partisi), Cephe ERNK (Kürdistan Halk Kurtuluş Cephesi), Ordu ARGK (Kürdistan Halk Kurtuluş Ordusu) örgütlenmesini tamamlamış oldu (26-30 Ekim 1986).
Aralık 1986 Kazakistan’ın başkenti Alma-Ata’da Rus karşıtı ayaklanma vuku buldu (17-18 Aralık
1986).
1987
1987    Filistin’de İsrail işgaline karşı İntifada başladı.
Ocak 1987 Gümülcine’ye bağlı Demirbeyli ve Samanlı köyleri topraklarının fabrika ve yarı açık cezaevi yapılacağı gerekçesiyle Yunan hükümeti tarafından kamulaştırıldı (5 Ocak 1987).
Ağustos 1987 PKK’nın Katliamları: Siirt-Eruh-Bağgöze bucağı, Kılıçkaya köyü Çağlayan (Milan) mezrasına yapılan saldırıda 2’si çocuk, toplam 25 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir (18 Ağustos 1987).
Ekim 1987 PKK’nın Katliamları: Şırnak-Meşeiçi köyü Çobandere mezrasına yapılan silahlı saldırıda 13 vatandaşımızı katletmiştir (10 Ekim 1987).
Ekim 1987 Kapatılan TİP’in Genel Başkanı Behice Boran, Belçika’da öldü (11 Ekim 1987 Türkiye).
1988
1988    Irak Milli Türkmen Partisi kuruldu. Parti Bağdat rejiminin baskıcı, acımasız politikalarını dikkate alarak kendini Irak’ın Kuveyt’i işgal etmesinden sonra 1991 ‘de deklare etti. Irak Milli Türkmen Partisi’nin deneyimli ve idealist yöneticilerinin çabaları neticesinde dünya, Türkmen varlığından haberdar oldu. IMTP yöneticileri Riyad, Beyrut, Londra ve ABD’de yapılan toplantılara iştirak ettiler. ABD, İngiltere gibi Irak sorunu ile yakından alakalı devletlerin başkentlerini ziyaret ederek görüşmelerde bulundular. Avrupa Parlamentosu gibi önemli mahfillerde Kürtlerle eşit temsil edilmeyi başardılar.
Mart 1988 PKK’nın Katliamları: Siirt-Eruh-Yağızoymak köyü civarında koyun otlatan çobanlardan 9’u teröristler tarafından boğularak katledilmiştir (29 Mart 1988).
Nisan 1988 Körfez’de İran-ABD çatışması gerçekleşti (18 Nisan 1988).
Mayıs 1988 PKK’nın Katliamları: Hakkari-Uludere-Ortabağ köyüne yapılan silahlı saldırıda 6 vatandaşımız katledilmiştir (2 Mayıs 1988).
Mayıs 1988 PKK’nın Katliamları: Şırnak-Taraklı ve üç kardeşler mezrasına saldıran teröristler 5’i kadın toplam 13 vatandaşımız katledilmiştir (7 Mayıs 1988).
Mayıs 1988 PKK’nın Katliamları: Mardin, Nusaybin, Taşköy Balminin mezrasına saldıran teröristlerce 7’si çocuk olmak üzere toplam 10 vatandaşımız katledilmiş, 3 vatandaşımızda yaralanmıştır (8 Mayıs 1988).
Temmuz 1988 Komünist Parti, Gorbaçov’un Perestroika politikasını onayladı (1 Temmuz 1988v).
Ağustos 1988 İran-Irak savaşında ateşkes yapıldı (8 Ağustos 1988).
Ekim 1988 Gorbaçov, SSCB lideri oldu (1 Ekim 1988).
Kasım 1988 ABD’deki seçimleri Cumhuriyetçi aday J. Bush kazandı (8 Kasım 1988).
Kasım 1988 Sürgündeki Bağımsız Filistin Devleti, kuruldu (24 Kasım 1988).
1989
1989    Sovyet kuvvetleri, Afganistan’dan geri çekildi
1989    İdil/Volga bölgesinde İslam’ın kabulünün 1100. yıldönümü kutlandı (Hicri takvime göre).
1989    İran’ın dini lideri Ayetullah Humeyni öldü.
Şubat 1989 Özbekistan, Taşkent’te Rus karşıtı ayaklanmalar vuku buldu (Şubat 1989).
Mayıs 1989 Miloşeviç Sırp Cumhuriyeti Başkanlığına seçildi (8 Mayıs 1989).
Haziran 1989 Özbekistan’da, Özbekler ve Mesket Türkleri arasında etnik çatışmalar vuku buldu (Haziran 1989).
Haziran 1989 Kazakistan, Novyi ‘Uzen’de ayaklanmalar (Haziran 1989).
Haziran 1989 Pekin’de Tiananmen Meydanı katliamı: Pekin’in Tienanmen Meydanı’ndaki büyük öğrenci gösterisine asker müdahale etti. 2 bin civarında öğrenci hayatını kaybetti (3/4 Haziran 1989).
Haziran 1989 Nazarbayev Kazakistan Komünist Partisi Başkanlığı’na getirildi (22 Haziran 1989).
Haziran 1989 Vidovdan günü kutlandı. Kosova’da Sırpların Osmanlılara yenilgisinin 600. yıldönümü kutlandı. Bir milyon Sırp’a hitap eden Miloşeviç, Sırpların egemenlik amaçlarını ilk kez kamuoyuna açıkladı (28 Haziran 1989).
Ekim 1989 7 bin Doğu Alman vatandaşı, çeşitli Doğu Avrupa ülkelerinden özel trenlerle Batı Almanya’ya geçti (1 Ekim 1989).
Kasım 1989 Turgut Özal, Türkiye’nin 8. Cumhurbaşkanı oldu (9 Kasım 1989). 17 Nisan 1993’de vefatıyla görevi sona erdi.
Kasım 1989 Berlin Duvarı yıkıldı (9 Kasım 1989).
Kasım 1989 PKK’nın Katliamları: Hakkari-Yüksekova İkiyaka köyü Aşağımolla Yasin Mahallesine yapılan silahlı saldırıda 28 vatandaşımız katledilmiş, 2 vatandaşımız da yaralanmıştır (24 Kasım 1989).
Aralık 1989 Romanya’da Halk İhtilali ile komünist rejim yıkıldı.
Aralık 1989 ABD Başkanı George Bush ve Sovyet lider Mikhail Gorbaçov soğuk savaşın resmen sona erdiğini Malta zirvesinde açıkladılar (3 Aralık 1989).
Aralık 1989 ABD, Panama’yı işgal etti (21 Aralık 1989).
Aralık 1989 Türkler; komünist rejimin devrilmesinden sonra, Romanya Demokrat Türk Müslüman Birliği’ni kurdular (29 Aralık 1989). Bu birlik ne yazık ki kısa bir süre sonra; Romanya Türkleri’nin Demokratik Birliği, Romanya Tatar-Türk Müslümanlarının Demokrat Birliği olarak ikiye ayrıldı. Bu iki topluluk, girişimler sonucu 30 Temmuz 1994’te Türk-Tatar Birlikleri Federasyonu altında birleşmişlerdir. Romanya’da, milli azınlıkların birlikleri bir siyasi parti statüsünde kabul edilmekte ve birer milletvekiliyle mecliste temsil edilmektedirler. Türk azınlık bu birlikler aracılığı ile Romen Meclisi’nde temsil edilmektedir.
1989-1991 Mihail Gorbaçev (Son Sovyetler Birliği lideri).
1990
1990    Tataristan Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan etti.
1990    Erivan’da, “Arev” adında Yahudi-Ermeni Kültür Derneği kuruldu.
1990    BM Güvenlik Konseyi’nin 649 sayılı kararını aldı: Bu kararla BM, Ada’daki her iki tarafı da, kabul edilebilir bir çözim bulma yolunda çaba göstermeye çağırdı. Aynı karar, böyle bir çözimün iki toplumlu, iki kesimli bir anlayışa sahip olması ve çözimün siyasi olarak iki eşit toplum liderinin direkt görüşmeleri yoluyla sağlanması gerektiğini vurguladı. Kararın, Kıbrıs sorununu 1974’te değil de, 1960’lara hatta öncelerine dayandırması bir başka önemli nokta idi. 1990 Temmuzu’nun ilk haftası içinde Kıbrıs Rum Yönetimi “Kıbrıs” adına AB’ye üyelik için başvurdu. BM’nin ve Türk tarafının uyarılarına rağmen topluluk 11 Eylül 1990’da bu başvurunun normal süreç içinde değerlendirilmesini kararlaştırdı.
Ocak 1990 Kızıl Ordu Birlikleri Baku’ye girerek katliam yaptılar (19-20 Ocak 1990).
Şubat 1990 Tacikistan’da etnik ayaklanmalar (Şubat 1990).
Şubat 1990 Belgrad hükümeti, Kosova’da göstericilere karşı tank ve savaş uçağı kullandı (1 Şubat 1990).
Haziran 1990 SHP’den ayrılan Güneydoğu kökenli bazı milletvekilleri, Halkın Emek Partisi’ni (HEP) kurdular (7 Haziran 1990 Türkiye).
Haziran 1990 Kosova’daki bütün Arnavut resmi görevliler/yöneticiler görevlerinden alınarak yerlerine Sırplar atanmaya başlandı (26 Haziran 1990).
Temmuz 1990 Kosova Prizren’de Türk Demokratik Birliği Partisi kuruldu. Partinin kurulmasıyla bunalımlı günler geçiren Türk toplumu rahatlamıştır. Ayrıca Türk okullarının kapatılması ve Türk soyluların maruz kalabilecekleri ayırımcılık büyük ölçüde giderilmiştir (19 Temmuz 1990).
Ağustos 1990 Irak ordusu Kuveyt’i 18 bin kilometrekarelik, 967 bin nüfuslu ülkeyi 4 saatte işgal etti. Irak Devlet Başkanı Saddam, işgale gerekçe olarak Kuveyt’in bol petrol üretip fiyatları düşürmesini gösterdi ve Kuveyt’i Irak’ın ili olarak ilan etti. İşgal tüm dünyadaki tepkiyle karşılanırken, Türkiye-Irak petrol boru hattının kapatılması gündeme geldi (2 Ağustos 1990).
Eylül 1990 TBMM gizli oturumda, ‘Ülke dışına asker gönderme ve yabancı askerlerin Türkiye’de bulundurulması’ konusunda yetki hükümete verildi (5 Eylül 1990 Türkiye).
Ekim 1990 Doğu Almanya ve Batı Almanya birleşti (3 Ekim 1990).
Ekim 1990 İkinci Dünya Savaşından sonra Doğu Almanya ve Federal Almanya iki devlet halinde ayrılan Almanya Berlin Duvarı’nın yıkılması ile birleşti (3 Ekim 1990).
Kasım 1990 İngiltere’de Thatcher istifa etti; J. Major başbakan oldu (27 Kasım 1990).
Aralık 1990 Cumhuriyet Yüksek Konseyi tarafından Karakalpakistan’ın özerkliği kabul edilerek Özbekistan’ın ilk ve tek özerk cumhuriyeti olduğu onaylandı (1 Aralık 1990).
Aralık 1990 Aliya İzzetbegoviç, Bosna-Hersek devlet başkanlığına seçildi (20 Aralık 1990).
Aralık 1990 Anayasa değişikliğini kabul eden Hırvatistan, egemen devlet olduğunu ilan etti (23 Aralık 1990).
Aralık 1990 Slovenya bağımsızlığını açıkladı (26 Aralık 1990).
1990-1991 Irak, Kuveyt’i işgal etti. Körfez Savaşı yapıldı (Çöl Fırtınası Harekatı). Irak üç parçaya bölündü.
1991
1991 Sovyetler Birliği’nin dağılması ve ardından Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan Cumhûriyetleri’nin bağımsızlık ilanları (Yaz 1991).
1991 Irak’ın Kuveyt’i ilhakına karşı yapılan Körfez savaşı, Orta Doğu’daki dengeyi korumak için Filistin Devleti’nin diplomatik açıdan yeniden düşünülmesine sebep oldu. Kasım ayında İspanya’da, İsrail ve Arap devletlerinin katıldığı bir barış konferansı yapıldı.
1991 Çeçenler milli bağımsızlık hareketi başlattılar ve Rusya ile federatif mukaveleyi imzalamadılar. Yine aynı tarihte Çeçen ve İnguş cumhuriyetleri olmak üzere ikiye ayrıldılar. Çeçenler, 10. yüzyıldan sonra uzun bir dönem boyunca Ortodoks rahiplerin yönetiminde yaşadılar. 17. yüzyılda bölgede yayılmaya başlayan Müslümanlık 19. yüzyıl ortalarında birinci din durumuna geldi. Çeçenler, batıda aynı dili konuştukları İnguşların yaşadığı bölgenin 1774’te Rusya’nın eline geçmesiyle uzun yıllar diğer Kafkas halklarıyla birlikte Ruslara karşı direndiler. 1917 Ekim devriminden sonra Terek-Dağıstan yerel hükümetine bağlandılar. 1920’de Sovyetler bölgede kesin denetimi sağladılar.
1991    Cumhurbaşkanı Turgut Özal, Kıbrıs konusunda bir ‘dörtlü konferans’ toplanmasını önererek, o güne kadar sorunun iki toplum arasında görüşülmesi gerektiğini savunagelmiş olan Türkiye’nin bu anlayışına da değişiklik getirdi. Özal’ın önerisine göre Kıbrıs sorunu, KKTC, Kıbrıs Rum Yönetimi, Türkiye ve Yunanistan arasında ele alınmalıydı. 28 Haziran 1991’de BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar, BM Güvenlik Konseyi’ne sunduğu raporda Türkiye’nin önerdiği Dörtlü Zirve Toplantısı’nı kabul ettiğini belirtti.
1991    Kırım Devlet Üniversitesi’nde Tatar Türkçesi ve Edebiyatı Bölümü açıldı. 1995 yılına kadar bu bölüme her yıl 50 öğrenci kabul ediliyordu. Ancak, 1996 yılından itibaren sayı düşürülerek 30 öğrenci kabul edilmeye başlandı.
1991    Tataristan Özerk Cumhuriyeti’nde Meclis ve Cumhurbaşkanı seçimi yapıldı. Cumhurbaşkanlığına Mintimir Şeymiyev seçildi.
Ocak 1991 Ermeniler, Hacılar kentine bombalı saldın düzenledi. Saldırıda 3 Sovyet askeri ile 2 Azeri öldü. Ermeniler ayrıca, Azerbaycan’ın Sesi gazetesi muhabiri Savâtin Askerova’yı katletti (21 Ocak 1991).
Şubat 1991 Elmira Kafarova, Azerbaycan Yüksek Sovyet Başkanlığına seçildi (5 Şubat 1991).
Şubat 1991 Slovenya Parlamentosu Yugoslavya devletinin dağıtılmasını önerdi (20 Şubat 1991).
Şubat 1991 Bakü’de, Transkafkasya Müslümanları Dinişleri Başkanlığı’na bağlı faaliyetlerini sürdüren medrese, İslam Enstitüsü’ne dönüştürüldü (22 Şubat 1991).
Şubat 1991 Irak Kuveyt’ten çekilmeyi kabul etti (25 Şubat 1991).
Şubat 1991 Krajina Sırpları Hırvatistan’dan bağımsızlıklarını ilan ettiler (28 Şubat 1991).
Şubat 1991 Körfez Savaşında ateşkes ilan edildi (28 Şubat 1991).
Mart 1991 Sırp-Hırvat milisler arasında Milli Park Plitvice’de çıkan çatışmalarda JNA (YHO) Sırp çetecilerle birlikte hareket ettiler (31 Mart 1991).
Nisan 1991 Azerbaycan’ın Kazak bölgesine, sılahlı bir Ermeni grubu saldırdı. Olay üzerine Sovyet ordu birlikleri ile Ermeniler arasında çıkan çatışmada, 15 Ermeni hayatını kaybetti (3 Nisan 1991).
Nisan 1991 Karabağ’da, Ermeniler ile Azeriler arasında çatışmalar çıktı. Azeri köyleri Ermeniler tarafından top ateşine tutuldu (13 Nisan 1991).
Nisan 1991 Suşa kasabasına bağlı Azeri köyleri, Ermeni köylerinden açılan top ve makineli tüfek ateşine maruz kaldı. Olayda 3 Azeri öldü, 3 ev yıkıldı, 3 ev de oturulamaz hale geldi (23 Nisan 1991).
Nisan 1991 Karabağ bölgesinde, 4 Azeri güvenlik görevlisi öldürüldü. Olayı "Karabağ Savaşçıları” adlı örgüt üstlendi (26 Nisan 1991).
Mayıs 1991 Yugoslavya Devlet Başkanlığı Konseyi, JNA’ya çatışmalara müdahale edebileceğini bildirdi (5 Mayıs 1991).
Mayıs 1991 Sırplar, Anayasa gereği (sıra ile) Devlet başkanlığını üstlenmesi gereken Hırvat-Stepe Mesiç’in göreve başlamasını engellediler (16 Mayıs 1991).
Mayıs 1991 Hırvatistan’da referandum yapıldı. Halkın %94’ü bağımsızlık için oy kullandı. Referanduma katılım oranı %86 oldu (19 Mayıs 1991).
Haziran 1991 Türkiye ve KKTC, aldıkları kararlarla her iki ülkeye giriş çıkış yapacak kişilerde pasaport zorunluluğunu kaldırdı. Giriş ve çıkışlar için yalnızca nüfus cüzdanının yeterli olacağı açıklandı (13 Haziran 1991).
Haziran 1991 ANAP Üçüncü Olağan Genel Kongresi’nde Mesut Yılmaz, rakibi Yıldırım Akbulut’u 100 oy geride bırakarak, 623 oyla genel başkanlığa seçildi. Diğer aday Hasan Celal Güzel, ilk turda 20 oyda kalınca başkanlık yarışından çekildi ve daha sonra da partiden istifa etti (15 Haziran 1991    Türkiye).
Haziran 1991 Slovenya ve Hırvatistan bağımsızlıklarını ilan etti (25 Haziran 1991).
Haziran 1991 Avusturya ve Macaristan sınırlarını kontrol etmek isteyen JNA tanklarla Slovenya’ya doğru ilerlemeye başlayınca, Sloven milis kuvvetleriyle şiddetli çarpışmalar meydana geldi; hava kuvvetleri Ljubljana havaalanını bombaladılar (26 Haziran 1991).
Ağustos 1991 Azerbaycan istiklalini ilan etti (30 Ağustos 1991).
Ağustos 1991 Özbekistan istiklalini ilan etti (31 Ağustos 1991).
Ağustos 1991 Kırgızistan istiklalini ilan etti (31 Ağustos 1991).
Eylül 1991 Ermenistan bağımsızlığını ilan etti. 23 Eylül’de bağımsızlığını ilan eden Ermenistan fiilen ve hukuken bağımsız oldu (23 Eylül 1991).
Ekim 1991 Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti: Azerbaycan’da Halk oylaması yapılarak Azerbaycan’ın istiklali kesinleşti. Azerbaycan’ın istiklalini ilk tanıyan ülke Türkiye oldu (18 Ekim 1991).
Ekim 1991 Türkmenistan bağımsızlığını ilan etti (27 Ekim 1991).
Kasım 1991 Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nin eski itibarı iade edilmiştir. Rusya, onlara haksızlık edilerek sürgüne gönderildiklerini kabul etmiş ve Cumhuriyetin itibarını iade etmiştir (17 Kasım 1991).
Aralık 1991 Almanya Dışişleri Bakanı Hans Dietrich Genscher’e mektup yazan BM Genel sekreteri Perez de Cuellar, Genscher’i seçici bir tanımadan (Hırvatistan ve Slovenya’yı kastederek) kaçınması için uyardı (13 Aralık 1991).
Aralık 1991 Kazakistan istiklalini ilan etti (16 Aralık 1991).
Aralık 1991 Yakutistan’da doğrudan başkanlık seçimi yapıldı. Başkan göreve gelir gelmez birinci iş olarak cumhuriyetin adını "Saha Cumhuriyeti” olarak ilan etti. Yakutlar Orhun kitabelerinde de Kurıkan adıyla geçmektedir. Daha sonra ku-zeye çekilen Yakutların ana Türk kütlesiyle bağları kopmuştur. Bu yüzden Saha (Yakut) Türkçesi Türkiye Türkçesinden ve diğer Türk lehçelerinden biraz uzaktır. Sahalar’ın tarihte 10 asra yakın bir süre varlıklarını sürdüren İskit (Saka) Türklerinin bir uzantısı oldukları da uzmanlarca belirtilmektedir. Kendilerine Saha demeleri de, buna bir delil sayılmaktadır (20 Aralık 1991).
Aralık 1991 Almanya, Hırvatistan ve Slovenya’yı tanıdı (23 Aralık 1991).
Aralık 1991 PKK’nın Katliamları: İstanbul-Bakırköy İstanbul Caddesi üzerinde terör örgütü PKK lehine sloganlar atarak kanunsuz gösteri yürüyüşü yapan 40-50 kişilik bir grup Egebank, Kit, Arçelik, Emlak Bankası, Çetinkaya Mağazalarına molotof kokteyl atmış, Çetinkaya Mağazası’nda çıkan yangın sonucu 3 erkek, 1 çocuk, 7 kadın toplam 11 vatandaşımız hayatını kaybetmiş, 14 vatandaşımız yaralanmış, olayla ilgili olarak 47 kişi yakalanmıştır (25 Aralık 1991).
Aralık 1991 Sovyetler Birliği dağıldı. 23 Eylül’de bağımsızlığını ilan eden Ermenistan fiilen ve hukuken bağımsız oldu (26 Aralık 1991).
1992
1992    100 paragraftan oluşan BM Fikirler Dizisi, tarafların onayına sunuldu. New York’ta sürdürülen görüşmelerin ardından, BM Genel Sekreteri Butros Gali, toprak düzenlemeleri ve anayasal konuların tümünü kapsayacak bir paket anlaşma hazırladı. Türk tarafı 100 paragraftan 91’ini onayladığını açıkladı. Rum tarafında ise, Kıbrıs Rum lideri Yorgo Vasiliu paketi onaylarken, daha sonra iktidara gelen Glafkos Klerides ile bu pakete karşı çıktı.
1992    Tataristan Özerk Cumhuriyeti: SSCB’nin dağılmasıyla Tataristan’da da geniş çapta bir milli kurtuluş hareketi başladı. Tataristan tam siyasi bağımsızlığını ilan etti ve Rusya’dan ayrılma niyetini bildirdi.Ancak Rusya Parlamentosu buna ret cevabı verdi. Bugün başkenti Kazan şehri olan Tataristan, Rusya Fedarasyonu’na bağlı özerk bir Türk cumhuriyetidir.
Ocak 1992 Karadziç liderliğinde Bosnalı Sırplar "Bosna Hersek Sırp Cumhuriyeti”ni kurduklarını açıkladılar (9 Ocak 1992).
Şubat 1992 BM koruma gücü olarak UNPROFOR’un (United Nations Protection Forces) Yugoslavya’da konuçlandırılacağı açıklandı (21 Şubat 1992).
Şubat 1992 Hırvatlar ve Müslümanlar Bosna Hersek’te yapılan referandumda bağımsızlık için oy kullandılar. %63 Evet oyu çıkarken, referanduma katılma oranı %95.9 olarak gerçekleşti. Sırplar Referandumu boykot ettiklerini açıkladılar (29 Şubat 1992).
Mart 1992 Lizbon’da yapılan görüşmelerde Bosna Hersek’in etnik yapıya göre kantonlara ayrılması kararlaştırıldı (17 Mart 1992).
Mart 1992 PKK’nın Katliamları: Şırnak-Cizre ilçe merkezinde toplanan bir grup, PKK lehinde slogan atarak yürüyüşe geçtiği sırada Cizre’nin Güneydoğusundaki Saklan deresi istikametinden 1000-1500 kişilik PKK bayraklı bir grupta Cizre ilçesine doğru yürüyüşe geçmiş, ilçe merkezinde topluluk içerisinden Güvenlik Kuvvetlerine ateş açılmış, çıkan olayda 13 vatandaşımız katledilmiş, 26 sivil de yaralanmıştır (21 Mart 1992).
Nisan 1992 Bosna Hersek hükümeti ülkede olağanüstü hal ilan etti. Bütün Nisan ayı boyunca Sırplar Saraybosna çevresinde daha önce JNA’dan devraldıkları mevzilerden şehre ağır silahlarla ateş açmaya başladılar (8 Nisan 1992).
Nisan 1992 Bosna Hersek AGİK’e kabul edildi (30 Nisan 1992).
Mayıs 1992 İzzetbegoviç görüşme dönüşünde Saraybosna havaalanında esir alındı (2 Mayıs
1992).
Mayıs 1992 Bosna Hersek Savunma Bakanlığı kendi düzenli ordusunu kurmaya başladı (20 Mayıs 1992).
Haziran 1992 Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı seçimlerini Halk Cephesi Lideri Ebulfez Elçibey kazandı (7 Haziran 1992).
Haziran 1992 Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 1.100 BM askeri ve 60 askeri gözlemciyi Saraybosna’ya gönderme kararı aldı. Aynı tarihte alınan 758 no’lu kararda ise Saraybosna’da Butmir havaalanının insanı yardıma açılması için Sırpların burayı boşaltması istendi (8 Haziran 1992).
Haziran 1992 Hırvat Savunma Konseyi Birlikleri (HVO) Mostar’ı işgal etmeye başladı (18 Haziran 1992).
Kasım 1992 Bill Clinton ABD Başkanı seçildi (3 Kasım 1992).
1993
1993    AB, Haziran 1993’te Kıbrıs’ın tam üyelik için gerekli şartları taşıdığını belirten görüşünü yayınladı. Aynı yıl Yunanistan ve Kıbrıs Rum kesimi arasında Ortak Savunma Doktrini imzalandı.
1993    İsrail ve FKÖ birbirlerini karşılıklı tanıdılar. Bu anlaşma, Gazze Şeridi ve Batı Yakasındaki Jericho kasabasında dahili Filistin özerk yönetimi için ve işgal edilmiş bölgelerden İsrail birliklerinin aşamalı olarak çekilmesini öngören planları havi idi. Oslo Anlaşması imzalandı. II. anlaşma 1995 tarihinde yine Oslo’da imzalandı.
Ocak 1993 ABD Başkanı Bush ve Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, ilk nükleer silah indirimi anlaşması yapıldı (3 Ocak 1993)
Ocak 1993 MHP’nden ayrılan Muhsin Yazıcıoğlu önderliğinde, Büyük Birbik Partisi kuruldu (29 Ocak 1993 Türkiye).
Mart 1993 ABD, Doğu Bosna’ya hava köprüsü kurdu (1 Mart 1993).
Mart 1993 Saraybosna yılın en şiddetli topçu ateşi altında kaldı (21 Mart 1993).
Mart 1993 Bu tarihe kadar Sırpların Boşnaklar üzerine uçak ve helikopterlerle 700’den fazla saldırı gerçekleştirdiğini tespit eden BM, şiddet kullanarak uçuş yasağını gerçekleştireceğini açıkladı (31 Mart 1993).
Nisan 1993 NATO uçakları Bosna hava sahasındaki uçuş yasağını denetleme görevine başladı (12 Nisan 1993).
Mayıs 1993 Bosnalı Sırpların parlamentosu VOBP, reddedildi (6 Mayıs 1993).
Mayıs 1993 Süleyman Demirel, Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı oldu (16 Mayıs 1993). 16 Mayıs 2000’de görevi sona erdi.
Temmuz 1993 Anayasa’nın 133. Maddesinde değişiklik öngören tasarı, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Böylece, özel radyo-televizyon işletilmesi ve kurulması serbest bırakıldı (8 Temmuz 1993 Türkiye).
Eylül 1993 İzhak Rabin ve Yaser Arafat, Beyaz Saray’da Ortadoğu barışı için imza attılar (13 Eylül 1993).
Ekim 1993 Moskova’da Ordunun Parlamentoyu Top Ateşine Tutmasının Ardından Parlamenterler Teslim Oldu. İki Günden Fazla Süren Çarpışmalarda 300’den Fazla Kişinin Öldüğü Sanılıyor (4 Ekim 1993).
Ekim 1993 Rusya’nın başkenti Moskova’da ordu Parlamento’ya top ateşine tutması sonucu parlamenterler teslin oldu ve iki gün süren çarpışmalarda 300’den fazla kişi öldü (4 Ekim 1993).
Kasım 1993 Güney Afrika siyasi liderleri, ırk ayrımına son veren yeni Anayasa’yı kabul ettiler (17 Kasım 1993).
1994
1994    BM Genel Sekreteri Butros Gali’nin girişimleriyle Kıbrıs’ta ortak anlaşma zemininin oluşturulması amacıyla ‘Güven Arttırıcı Tedbirler Paketi’ düzenlendi. ABD’nin destek verdiği pakete Rum tarafı karşı çıkınca 1994’te rafa kaldırıldı. 1996-3 Haziran’da bir Kıbrıslı Rum asker, BM denetimindeki bölgede bir Kıbrıslı Türk asker tarafından vurularak öldü. 11 Ağustos 1996’da Kıbrıslı Rum motosikletçiler, Yeşil Hat’tı geçmeye kalkışınca Kıbrıslı Türk göstericiler ve Türk askerleri ile çatıştı. 70’ten fazla kişi yaralandı. Bir Kıbrıslı Rum öldü. 14 Ağustos 1996’da Kıbrıs’ta Derinya bölgesinde Türk güvenlik güçleri, Türk bayrağını indirmeye kalkışan bir Rum gencine ateş açtı. Rum genç öldü. 8 Eylül 1996’da Güney Kıbrıs tarafından açılan ateş sonucu bir Türk askeri şehit oldu, biri yaralandı. 13 Ekim 1996’da Kıbrıs Türk kesimine geçen bir Rum, askerlerce öldürüldü. 6 Şubat 1997’de Kıbrıslı Türk ve Rumlar birbirine ateş açtı. Ölen veya yaralanan olmadı.
1994    Tataristan ile Rusya Cumhuriyeti arasında İkili Devlet Anlaşması imzalandı.
1994    Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT): Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Konferansı,
1973    yılında 35 ülkenin katılımı ile Helsinki’de başlamış ve 1975 yılında Helsinki Nihai Senedi kabul edilmiştir. Bu senette yer alan prensipler, bu teşkilatın anayasası olarak görev yapmıştır. Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Konferansı 1994 yılı Budapeşte Zirvesi’nde bir değişiklikle Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT) olarak yeniden adlandırıldı.
Şubat 1994 PKK’nın Katliamları: İstanbul-Tuzla istasyonunda tren beklerken çöp bidonuna PKK terör örgütü mensuplarınca yerleştirilen bombanın patlaması sonucu (5) askeri öğrenci hayatını kaybetmiş, 16 askeri öğrenci ve 11 er yaralanmıştır (12 Şubat 1994).
Şubat 1994 NATO, tarihinin ilk saldırısını Sırplara gerçekleştirdi (28 Şubat 1994).
Nisan 1994 Alman Hükümeti, NATO askeri yardımı çerçevesinde Türkiye’ye verilen silahların sevkiyatını, "iç çatışmalarda kullanıldığı” gerekçesiyle geçici olarak durdurdu. Böylece 15 Nisan’da gönderilmesi planlanan optik cihazlar, yedek parçalar ve Fantom-4 modeli uçakların teslimi durduruldu (8 Nisan 1994).
Nisan 1994 RP Genel Başkanı Necmettin Erbakan’ın partisinin grup toplantısında kullandığı ‘İktidara geleceğimiz kesindir. Bu geçiş tatlı mı olacak, tatsız mı, canlı mı olacak, cansız mı, kanlı mı olacak kansız mı? Geçiş dönemi yumuşak mı olacak, sert mi?’ şeklindeki sözler ortalığı karıştırdı. Erbakan’ın sözleri kamuoyunda büyük tepki yaratırken, Ankara DGM Başsavcılığı soruşturma açtı (13 Nisan 1994 Türkiye).
Nisan 1994 Güney Afrika’da ilk çok ırklı seçimler yapıldı. Seçimlerin galibinin, oyların yüzde 62’sini toplayan siyah lider Nelson Mandela liderliğindeki Afrika Ulusal Kongresi (ANC) olduğu açıklandı (26 Nisan 1994).
Mayıs 1994 Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) İle İsrail, Batı Şeria ve Gazze’de Yaşayan Filistinlilere Özerklik Verilmesini Öngören Anlaşmaya imza attılar (4 Mayıs 1994).
Mayıs 1994 Nelson Mandela, Güney Afrika’nın ilk siyah lideri oldu (10 Mayıs 1994).
Temmuz 1994 FKÖ Lideri Yaser Arafat’ın 27 yıllık sürgünü sona erdi. Filistin topraklarına ilk kez ayak basan Arafat, Gazze’ye gitti (1 Temmuz 1994).
Temmuz 1994 Kuzey ve Güney Yemen arasında iki aydır devam eden savaş, Kuzeylilerin Güney’i yenmesiyle sonuçlandı (7 Temmuz 1994).
Eylül 1994 Türkiye’ye 9 milyon ton petrol imkanı sağlayan Azeri Petrol Anlaşması Bakü’de imzalandı. Anlaşma, Amaco, BP, Statoil, Lugoil, Remco, Unical, Penzoil, Nacdermot ve TPAO’nun oluşturduğu konsorsiyum ile Azerbaycan Milli Petrol Şirketi Socar arasında imzalandı. Rusya, anlaşmayı tanımadığını açıkladı (20 Eylül 1994).
Ekim 1994 Genç Demokrat Parti MHP’ye katıldı (5 Ekim 1994 Türkiye).
Ekim 1994 Nobel Barış Ödülü, FKÖ Lideri Yaser Arafat, İsrail Başbakanı İzak Rabin ve İsrail Dışişleri Bakanı Şimon Perez arasında paylaştırıldı (14 Ekim 1994).
Aralık 1994 Çeçenistan, Rus ordusu tarafından işgal edildi (11 Aralık 1994).

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder